دستمزد انجام هر کاری، یکی از بهترین معیارها برای تعیین ارزش کار و زمانی است که برای انجام آن صرف می‌شود. اما تعیین این دستمزد و قیمت گذاری پروژه های برنامه نویسی، نیاز به یک معیار قابل اندازه‌گیری دارد تا امکان مقایسه با شرایط مشابه و سود و زیان حاصل را فراهم سازد. در پروژه‌های برنامه‌نویسی، با توجه به این که پیدا کردن چنین معیاری، نسبتا دشوار است، برای همین تعیین قیمت پروژه‌های برنامه‌نویسی نیز کار آسانی نیست. در این مقاله سعی می‌کنیم به بیان نکاتی بپردازیم که شاید شما را در حل این چالش کمک کند.
قیمت پروژه های برنامه نویسی
هیچ دو پروژه‌ی برنامه‌نویسی شبیه به هم نیستند و در فرآیند توسعه، شرایط مخصوص به خود را دارند. اگر به صورت فریلنسری کار می‌کنید، دو مورد اصلی که تعیین‌کننده‌ی قیمت پروژه برنامه‌نویسی خواهند بود، زمان و هزینه‌های انجام پروژه برای شما هستند. این هزینه‌ها می‌تواند شامل سرشکن یک سری هزینه‌های ثابت (مثلا آموزش برنامه‌نویسی فرانت‌اند) و هزینه‌های اختصاصی پروژه (مثل خرید سرور و خرید لایسنس فونت و …) باشد. نحوه قیمت برنامه نویسی، بر اساس این دو عامل را می‌توان در دو دسته‌ی روش‌های سنتی و روش‌های چابک بررسی کرد.
روش قراردادهای سنتی برای قیمت‌گذاری پروژه‌های نرم‌افزاری
در روش سنتی انجام پروژه برنامه نویسی، برنامه‌نویسی یک عملکرد ثابت در نظر گرفته می‌شد که زمان و هزینه، دو عامل متغیر در آن محسوب می‌شدند. در این روش، تمام محدوده‌ی پروژه، پیش از شروع آن، تعیین می‌شد و برنامه‌نویس، بر اساس لیست نیازمندی‌هایی که از کارفرما دریافت کرده بود، پروژه را به انجام می‌رساند. روش قیمت‌گذاری پروژه‌ی نرم‌افزاری در این روش نیز، پیش از انجام کار مشخص می‌شد و برنامه‌نویس معمولا بر اساس میزان ساعتی که برای انجام آن وقت می‌گذاشت، بر اساس تخصص خود و ماهیت کار، دستمزد دریافت می‌کرد. پس از اتمام نیز، در صورت نیاز، چند ویرایش روی خروجی نهایی انجام می‌گرفت و پروژه، خاتمه می‌یافت (در برخی از قراردادها، تعداد ویرایش‌های مجاز نیز مشخص می‌شد).
اما این روش، دارای معایبی است که مهترین آن‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:
- در این پروژه، مذاکره درباره‌ی ویژگی‌هایی که باید در برنامه باشد، کاملا پیش از انجام پروژه، صورت می‌گیرد. امکان تست مرحله به مرحله‌ی خروجی وجود ندارد. در صورتی که نتیجه‌ی نهایی، مورد پذیرش کاربران قرار نگیرد، هزینه‌ی انجام‌شده هدر می‌رود و باید دوباره از ابتدا پروژه‌ی برنامه‌نویسی دیگری شروع کرد.
- ردگیری دقیق هزینه‌ها، در این روش مشکل است. از آن جایی که هزینه برای کل پروژه‌ی برنامه‌نویسی محاسبه شده است و نتیجه‌ی این پروژه، روی بخش‌های مختلف سازمان تاثیرگذار است، این که چه مقدار از هزینه، مربوط به چه بخشی می‌شود، دقیقا قابل اندازه‌گیری نیست.
روش قراردادهای چابک در پروژه‌های برنامه‌نویسی
در این نحوه قیمت‌گذاری پروژه‌های نرم‌افزاری، بر خلاف روش قبلی، محدوده‌ی پروژه، متغیر در نظر گرفته می‌شود. برای همین امکان آزمون و خطا در آن بالاتر است و راحت‌تر می‌توان بازخوردهای دریافتی از کاربر را در پروژه اعمال کرد. در قراردادهایی که با رویکرد چابک امضا می‌شوند، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:
- دوره‌های انتشار: بر خلاف روش سنتی، کل ویژگی‌ها، پیش از انجام پروژه مشخص نمی‌شود. بلکه در بازه‌های زمانی مشخصی، بخشی از نرم‌افزار توسعه یافته و منتشر می‌شود. این بخش‌های کوچک، که بخشی از نرم‌افزار نهایی هستند، در اختیار کاربر قرار می‌گیرند. با دریافت بازخور از قسمت منتشرشده، قسمت‌های بعدی توسعه می‌یابند. این مورد سبب می‌شود تا تناسب محصول و بازار به درستی انجام گیرد.
- توقف پروژه: در صورتی که بازخورهای دریافتی از کاربر به نحو مناسبی نبود، و کارفرما به این نتیجه رسید که تناسب محصول و بازار وجود ندارد، نیاز نیست که تا انتهای پروژه صبر کند و تمام هزینه‌ی انجام آن را بپردازد. بلکه پس از چند انتشار از بخش‌های مختلف محصول، می‌تواند پروژه را متوقف کند تا راه‌حل بهتری برای موفقیت در بازار شناسایی کند.
- تغییرات انعطاف‌پذیر: بر خلاف روش قرارداد سنتی، در قراردادهای چابک، تغییرات محدود به تعداد مشخصی که از پیش تعیین شده باشند، نمی‌شود. بلکه تغییر ویژگی است که در تمام مدت انجام پروژه، صورت می‌گیرد. این موضوع سبب می‌شود تا امکان این به وجود بیاید که تصویر اولیه از محصول، با نتیجه‌ی نهایی پس از توسعه‌ی نرم‌افزار، کاملا متفاوت باشد. بدون این که هیچ یک از طرفین ضرری را متحمل شده باشند.
- افزونه‌ها: در طول انجام پروژه، ممکن است کارفرما نیاز به افزودن ویژگی‌های بیشتری را حس کند که پیش از انعقاد قرارداد، متوجه آن‌ها نبود. در روش سنتی، برای این کار باید قرارداد جدا بسته می‌شد، اما در روش چابک، در طول انجام پروژه، امکان انجام چنین کاری وجود دارد.
- قیمت انجام پروژه: در روش چابک، بر خلاف روش سنتی، قیمت ثابتی برای کل پروژه، در نظر گرفته نمی‌شود. بلکه این کار، برای یک معیار متغیر، مثل نفر ساعت تعیین می‌شود. در نهایت انجام پروژه، هر چقدر وقت برد، هزینه‌ی نهایی را نیز تعیین می‌کند. این که دستمزد هر نفر ساعت چقدر باشد، به عوامل مختلفی بستگی دارد که در مقاله‌ی حقوق برنامه‌نویس‌ها در ایران، به آن‌ها پرداخته‌ایم.
فاکتورهای موثر در قیمت پروژه‌های فریلنسری
کسانی که به صورت فریلنس کار می‌کنند، اتحادیه یا صنف خاصی ندارند که معیار قیمت‌گذاری کارهایشان باشد. قیمت چنین پروژه‌هایی معمولا با مذاکره کارفرما و برنامه‌نویس تعیین می‌شود. در چنین شرایطی، رسیدن به یک قیمت که دو طرف روی آن توافق داشته باشند، کمی دشوارتر است. اما برخی از فاکتورها هستند که می‌توانند شما را در این راه کمک کنند.
** پیشنهاد دوره : دوره جاوا اسکریپت
قیمت‌گذاری پروژه‌های دلاری
یکی از عواملی که به شدت روی قیمت یک پروژه‌ی برنامه‌نویسی تاثیرگذار خواهد بود، قیمت رایج در بازاری است که کارفرما در آن فعالیت می‌کند. پروژه‌های دلاری، کارفرمای خارجی دارند. برای همین در قیمت‌گذاری آن‌ها، باید قیمت استاندارد کشور مقصد را در نظر بگیرید. در صورتی که برای پروژه‌های دلاری هم قیمتی مانند پروژه‌های داخلی دریافت کنید، هم بدون هیچ مزیت خاصی، متحمل زحمت اضافی می‌شوید، هم در خراب شدن قیمت بازار، تاثیر خواهید داشت.
تکنولوژی‌های مورد استفاده
برخی از تکنولوژی‌ها، در بازار برنامه‌نویسی، نسبتا نوظهور هستند. برای همین، تعداد کمی از افراد برنامه‌نویس هستند که می‌توانند از این تکنولوژی‌های برای توسعه‌ی وبسایت استفاده کنند. این کار، به معنی کمبود عرضه، و ارزش بیشتر کاری است که برنامه‌نویس انجام می‌دهد. این موضوع، می‌توانند سبب افزایش قیمت انجام پروژه شود. مثلا در بازار امروز، تقاضا برای برنامه‌نویس‌هایی توانایی توسعه‌ی وب اپلیکیشن پیشرونده دارند، در حال افزایش است (برای آشنایی با این اپلیکیشن‌ها، می‌توانید سری به مقاله‌ی «PWA چیست؟» بزنید).
قیمت‌گذاری ساعتی یا فرآیندی
یکی از رایج‌ترین راه‌های قیمت‌گذاری روی هر محصولی، تعداد ساعاتی است که برای توسعه‌ی آن، زمان مصرف شده است. این روش، کاملا سنتی است و تجربه و مهارت برنامه‌نویس را نادیده می‌گیرد. ممکن است یک برنامه‌نویس مبتدی، برای انجام یک پروژه‌ی ساده، ساعت‌ها زمان مصرف کند. اما یک برنامه‌نویس حرفه‌ای، در زمان کوتاهی همان کار را، حتی با کیفیت بهتر انجام دهد. قیمت‌گذاری ساعتی در چنین شرایطی، ارزش کار برنامه‌نویس حرفه‌ای را کاهش می‌دهد.
برای حل این چالش، بهتر است که قیمت پروژه، بر اساس ارزش ایجادشده، و فرآیندهای مورد نیاز تعیین شود. در این صورت هم برنامه‌نویس، مطابق ارزش واقعی کارش پول دریافت می‌کند، هم خیال کارفرما راحت است که فرد فریلنس، برای افزایش دریافتی، کار را دیرتر تحویل نمی‌دهد.
در صورتی که قصد برنامه‌نویس شدن و انجام پروژه در این زمینه دارید، آشنایی با روش قیمت‌گذاری پروژه‌ها، یکی از پیش‌نیازهای قدم گذاشتن در چنین راهی است. روش‌هایی که بالاتر درباره‌ی آن‌ها صحبت کردیم، نسبت به هم برتری مطلق ندارند و هر کدام برای شرایط خاصی کاربرد دارند. البته امروزه با توجه به این که کسب‌وکارهای اینترنتی در حال رشد هستند، استفاده از روش دوم، طرفداران بیشتری دارد.