طراحی وبسایت، مبحث گسترده‌ای است که زمینه‌های تخصصی زیادی را شامل می‌شود. یکی از این زمینه‌ها که به خصوص در سال‌های گذشته بسیار سر زبان‌ها افتاده است، طراحی تجربه کاربری، یا همان طراحی UX است. تجربه کاربری، به معنای نحوه‌ی تعامل یک کاربر با محصول، سیستم، یا یک خدمت و تجربه‌ای است که از آن به دست می‌آورد. در صورتی که کاربر تجربه‌ی خوبی از این تعامل داشته باشد، احتمال این که دوباره سراغ آن محصول یا سیستم برود، بسیار بیشتر خواهد بود. برای همین است که در توسعه‌ی وب، طراحی UX بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه با چیستی و کاربردهای این مفهوم، بیشتر آشنا می‌شویم.
طراحی UX چیست؟
همانطور که گفتیم، تجربه‌ی کاربری شامل تعامل کاربر با یک محصول یا سیستم و تجربه‌ای است که از این تعامل به دست می‌آید. کار یک طراح UX این است که تک تک عناصری که روی شکل‌گیری این تعامل و تجربه نقش دارند، شناسایی کرده و به گونه‌ای طراحی کند که کاربر بهترین تجربه را داشته باشد. برای همین، طراحی UX یک زمینه‌ی بین‌رشته‌ای است که متخصص آن، باید با اصول روانشناسی، طراحی، توسعه‌ی محصول و حتی توسعه‌ی وب آشنا باشد. با این که تجربه‌ی کاربری، می‌تواند شامل تمام بخش‌های یک وبسایت باشد، اما برخی از طراحان UX کمی هم آموزش برنامه‌نویسی فرانت می‌بینند. چرا که بیشتر کار آن‌ها، به این سمت وبسایت مربوط می‌شود.
تفاوت بین UI و UX
مخصوصا در آگهی‌های شغلی، دو عبارت UI و UX کنار هم دیگر ذکر می‌شوند. طراحی UI طراحی ظاهری تمامی المان‌های یک وبسایت است که باید توسعه‌دهنده‌ی فرانت با استفاده از کدنویسی اختصاصی یا با کتابخانه ها و فریم ورک های جاوا اسکریپت و یادگیری دوره آموزش جاوا اسکریپت ، آن‌ها را توسعه دهد. طراحی تجربه کاربری، در واقع پیش‌نیاز طراحی UI است. تمام طراحی‌های مربوط به رابط کاربری، بر اساس نتایج طراحی UX انجام می‌شود. برای همین است که معمولا یک متخصص هر دو طراحی را انجام می‌دهد تا نتیجه‌ی نهایی یکپارچه باشد. به افرادی که در هر دوی این زمینه‌ها تخصص داشته باشند، طراح UI/UX می‌گویند.
مراحل انجام طراحی تجربه کاربری
طراحی تجربه‌ی کاربری هم مانند تمام رشته‌های دیگر مرتبط به طراحی، از فرآیند تفکر طراحانه برای پیشبرد کار خود استفاده می‌کند. به ترتیب، مراحلی که یک طراح UX برای انجام کار خود انجام می‌دهد، عبارتند از:
بررسی و تحقیق درباره‌ی نیازها و خواسته‌های کاربران
تعریف پرسونا (شخصیت) هدف برای استفاده از محصول/ وبسایت
طراحی فرآیندهای انجام کارهای مختلف (User Flow) به نحوی که کمترین پیچیدگی را برای کاربر داشته باشد.
رسم وایرفریم و توسعه‌ی پروتوتایپ (برای آشنایی با این دو مفهوم می‌توانید به مقاله‌های وایرفریم چیست و پروتوتایپ چیست مراجعه کنید).
از این مرحله به بعد، فرآیند طراحی رابط کاربری آغاز می‌شود. ممکن است این کار توسط همان طراح UI انجام شود یا این که دو فرد با تخصص‌های مختلف این کارها را انجام دهند.
زمینه‌های مختلف طراحی UX
طراحی UX خود، به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود. که عبارتند از:
- استراتژی تجربه / Experience Strategy (EX)
- طراحی تعاملات / Interaction Design (IxD)
- تحقیق درباره‌ی کاربر / User Research (UR)
- معماری اطلاعات / Information Architecture (IA)
در استراتژی تجربه، طراح به دنبال این است که بتواند نیازهای کسب و کار و مشتری را همراستا کند تا یک تعامل برد-برد شکل بگیرد. طراحی تعاملات، جایی است که تمام عناصر تعاملی مانند دکمه‌ها، محل قرارگیری فیلدها و پاسخ‌هایی که کاربر پس از هر کلیک دریافت می‌کند، توسعه پیدا می‌کند.
در بخش تحقیق تجربه‌ی کاربری، طراح UX به دنبال این است تا مشکلات را به خوبی تعریف کند تا بتواند بهترین راه‌حل را برای آن‌ها توسعه دهد. در نهایت، در بخش معماری اطلاعات، طراح باید به دنبال سازمان‌دهی اطلاعات به گونه‌ای باشد که هم کاربر به خوبی متوجه آن‌ها شود و هم بتواند به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته از آن‌ها استفاده کند.
ابزارهای لازم برای طراحی تجربه کاربری
با توجه به این که کار UX یک کار بین‌رشته‌ای است، ابزارهایی هم که در این فرآیند مورد استفاده قرار می‌گیرد، تنوع بسیار زیادی دارند. در مرحله‌ی تحقیق، طراح ممکن است نیاز به انجام مصاحبه یا توزیع پرسشنامه داشته باشد. برای این کار، می‌تواند از شبکه‌های اجتماعی، استفاده‌ی زیادی بکند. در مرحله‌ی پروتوتایپ و رسم وایرفریم، می‌تواند از نرم‌افزارهای طراحی استفاده کند. همچنین ممکن است در برخی مراحل، نیاز به نظر متخصصان دیگری داشته باشد که در این صورت می‌تواند از فوروم‌ها و تالارهای گفتگو استفاده کند.
کاربردهای طراحی UX
طراحی UX در قدم اول، باعث می‌شود تا کاربران از تعامل با محصول یا وبسایت شما، حس خوبی بگیرند. این حس خوب، احتمال بازگشت آن‌ها به وبسایت را افزایش می‌دهد. همچنین کاربر راضی، معمولا به صورت رایگان وبسایت شما را به دیگر آشنایان خودش هم معرفی می‌کند تا از آن استفاده کنند. در ادامه، برخی از مهمترین کاربردهای طراحی تجربه کاربری را بررسی می‌کنیم.
تاثیر UX روی سئو
یکی از مهمترین تاثیرات UX، روی رتبه‌ی وبسایت شما در موتورهای جستجو خواهد بود. تجربه کاربری خوب، روی فاکتورهای بسیاری که سئو را تحت تاثیر قرار می‌دهند موثر است. مانند زمانی که کاربر در صفحات وبسایت شما سپری می‌کند. اما علاوه بر این، گوگل به دنبال توسعه‌ی الگوریتم‌هایی است که بتواند ارزش UX را به صورت مستقل هم اندازه‌گیری کند. فاکتورهایی مانند سرعت بارگذاری، مسیرهای کوتاه‌تر برای رسیدن به صفحه‌ی مورد نظر و رسپانسیو بودن (برای آشنایی با این مفهوم در توسعه‌ی وب می‌تواند مقاله‌ی طراحی وب رسپانسیو را مطالعه کنید) مثال‌های خوبی در این زمینه هستند.
کاربر محور شدن وبسایت
یک طراح UI که تخصص کمی در طراحی تجربه‌ی کاربری داشته باشد، بیشتر از هر چیزی، به زیبایی طرح اهمیت می‌دهد. در حالی که یک طرح زیبا، ممکن است اصلا تجربه‌ی کاربری خوبی نداشته باشد و کاربر را گیج کند. در صورتی که طراحی UX هم مورد توجه قرار گیرد، فرآیندهای وبسایت شما، کاربر محور می‌شود. یعنی اولین موضوعی که به آن توجه خواهد شد، خواسته‌ها و نیازهای کاربر است. این موضوع باعث می‌شود که هم کاربر چیزی را که به دنبال آن است راحت‌تر و سریع‌تر پیدا کند و هم این که سود بیشتری نصیب کسب و کار شما خواهد شد.